Makine Emniyetinde Enkoderin Rolü: CE, SIL, PL, EN ISO 13849

Modern üretim hatları ve endüstriyel makineler, sadece verimlilik değil; aynı zamanda emniyet açısından da yüksek standartları karşılamak zorundadır. Bu noktada, makinelerin hareketli parçalarının kontrolü, durumu ve pozisyonunun doğru algılanması; insan güvenliği ve proses sağlığı açısından kritik hale gelir.

İşte tam bu noktada emniyet onaylı (safety) enkoderler, makine emniyet sistemlerinin ayrılmaz bir parçası olur. Bu yazımızda; CE, SIL, PL, EN ISO 13849 gibi uluslararası standartlar bağlamında enkoderin güvenlik sistemlerindeki rolünü detaylandırıyoruz.

Enkoderin Emniyet Sistemlerindeki Temel Rolü Nedir?

Enkoderler, hareketli parçaların pozisyon, hız ve yön bilgisini kontrol sistemine bildirerek, makinelerin çalışma durumunu izlenebilir ve kontrol edilebilir hale getirir. Emniyet senaryolarında, bu veriler:

Tehlikeli hareketin erken algılanması
Acil durdurma (E-Stop) algoritmalarının tetiklenmesi
Emniyetli hız, emniyetli yön ve emniyetli durma gibi fonksiyonlar için temel oluşturur.

Safety enkoderler, yalnızca pozisyonu değil; aynı zamanda tanımlı hata durumlarını (örneğin kablo kopması, manyetik bozulma, sinyal senkron hatası) da tespit edebilir.

CE, SIL, PL, EN ISO 13849 Nedir?

✅ CE Belgesi (Conformité Européenne)

Avrupa Ekonomik Alanı’na satılacak makinelerde yasal zorunluluktur.
CE işareti, ürünün temel emniyet ve çevre standartlarını sağladığını gösterir.
CE için EN ISO 13849 gibi standartlara uygunluk gerekir.

✅ SIL (Safety Integrity Level) – IEC 61508 / IEC 62061

Bir sistemin ne derece güvenli çalıştığını gösteren risk azaltma seviyesidir.
SIL1 ila SIL4 arası seviyeler bulunur (SIL4 en yüksek).
Safety enkoderler genellikle SIL2 veya SIL3 seviyesinde sertifikalandırılır.
Otomotiv, ambalaj, tekstil ve pres makinelerinde sık kullanılır.

✅ PL (Performance Level) – EN ISO 13849

Daha çok makine güvenliği için tercih edilir.
PL a (en düşük) ile PL e (en yüksek) arasında 5 seviye vardır.
Emniyetli pozisyon ve hız izleme sistemlerinde PL e seviyesinde enkoderler kullanılır.

✅ EN ISO 13849

Makine üreticileri için en önemli standartlardan biridir.
Kontrol sistemlerinin emniyet fonksiyonlarını değerlendirir.
Emniyetli frenleme, kapak kilitleme, hız izleme gibi işlevlerde kullanılan tüm bileşenlerin uygunluk derecesini belirler.

Safety Enkoder Nasıl Fark Yaratır?

Distribütörlüğünü yaptığımız TR Electronic markasının safety enkoderleri, SIL2/SIL3 ve PL d/e seviyelerinde sertifikalıdır. Bu enkoderler:

İki kanallı çıkış ile sinyal bütünlüğü sağlar
Redundant yapı ile hata durumlarında güvenli tepki verir
Dahili tanılama sayesinde sistem sürekli kontrol altındadır
EN ISO 13849 uyumlu uygulamalarda doğrudan kullanıma hazırdır

Gerçek Uygulama Örnekleri:

Eksantrik preslerde, kalıbın pozisyonunun güvenli bölge dışına çıkmaması için
Otomatik kapılarda, pozisyon bilgisiyle insan teması önlenir
AGV ve otonom robotlarda, güvenli hız sınırlaması uygulanır

Safety Sistem Kurarken Enkoder Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Kriter	Dikkat Edilmesi Gereken
Sertifikasyon	SIL2/SIL3, PL d/e
Çıkış tipi	Redundant (ikili) çıkış
Arayüz	PROFIsafe, FSoE, CANopen Safety
IP Koruma sınıfı	IP65–IP69K (ortam şartlarına göre)
Diagnostik ve hata bildirimi	Entegre sistem içi hata raporu

Sonuç

Günümüzde makine emniyeti artık bir seçenek değil, bir zorunluluk. Safety sertifikalı enkoderler, sadece pozisyon ölçümü değil, aynı zamanda üretim hattınızda insanların ve sistemlerin güvenliğini de doğrudan etkileyen bileşenler haline geldi.

Distribütörlüğünü yaptığımız TR Electronic safety enkoder çözümleri, CE, SIL ve PL gerekliliklerini karşılayan yüksek kaliteli Alman mühendisliğiyle geliştirilmektedir.

Teknik Danışmanlık veya Uygulama Desteği Almak İçin

Sistemlerinize uygun safety enkoder seçimi ve sistem entegrasyonu için mühendislik desteğimizden faydalanabilirsiniz:

📧 info@trelectronic.com.tr
📞 +90 232 382 23 15